Het verbaast Bram Bakker niets dat toptennisser Alexander Zverev na zijn uitschakeling op Wimbledon openhartig sprak over mentale problemen. "Die man wordt al jaren omringd door gedoe. Er is voortdurend onrust in zijn leven," zegt de topsportbegeleider, schrijver en voormalig psychiater in gesprek met Sportnieuws.nl.
Bakker is niet alleen een liefhebber van sport, maar werkt(e) als topsportbegeleider en voormalig psychiater al jarenlang met topsporters, onder wie Mohamed Ihattaren en Ricardo Kishna. De woorden van de 28-jarige Zverev verrassen hem dan ook niet.
Emotionele uitbarstingen
"Ik heb het gezien en het verbaast me niets", zegt hij over de bekentenis van de Duitse tennisser, die na zijn uitschakeling op Wimbledon in de eerste ronde tegen de Fransman Arthur Rinderknech aangaf zich erg alleen te voelen en nauwelijks nog plezier beleeft in wat hij doet. Therapie is "misschien voor het eerst" in zijn leven nodig, concludeerde hij.
"Volgens mij is het een tennisser waarvan iedere liefhebber kan zien dat hij aan de ene kant ongelooflijk veel talent heeft en aan de andere kant zijn emotionele huishouding niet op orde heeft", concludeert de voormalig psychiater. "Dat is te zien aan zijn vele emotionele uitbarstingen. En ook de te grote uitslagen. Je kan wel eens wat minder zijn, maar hij heeft af en toe complete off days waarbij hij volledig wordt afgedroogd. Terwijl hij ook wedstrijden heeft waarbij je denkt: 'Wow wat een artiest, die doet niet onder voor de grote jongens.'"
Toename mentale problemen bij topsporters
Zverev is niet de eerste en waarschijnlijk ook niet de laatste topsporter die erkent te kampen met psychische problemen. "Dat is denk ik een feit", antwoordt Bakker op de vraag of hij denkt dat er een toename is in topsporters die te maken hebben met mentale problemen. "Ik denk dat de verklaring daarvoor vrij eenvoudig is, maar de oplossing niet. Er is een hele extra dimensie bij het zijn van topsporter bijgekomen en dat is sociale media."
"Ze worden daar niet in opgeleid en mijn indruk is dat ze daar ook matig in worden begeleid", gaat hij verder. "Dat voegt heel veel extra druk toe. Je afsluiten voor alles wat er passeert op sociale media-kanalen: dat is een kunst op zich."
'Gaat richting een depressie'
"In veel andere beroepen zou het waarschijnlijk een burn-out worden genoemd, maar dit gaat ook een heel eind richting een depressie. Die man heeft absoluut serieuze emotionele problemen," concludeert Bakker over de uitspraken van de Duitser. Op de vraag wat zijn advies zou zijn, reageert hij voorzichtig: "De topsport gaat zo snel; er even tussenuit gaan, kan zomaar het einde van je carrière betekenen."
Toch zou hij Zverev wel iets mee willen geven: "Ik zou hem aanraden om iemand te zoeken die hem begeleidt in zijn mentale welbevinden als mens. Iemand die met hem in gesprek gaat om te kijken wat hij nog wil, kan en wat daarvoor nodig is. Hij is denk ik de beste tennisser die nog actief is, maar geen Grand Slam heeft gewonnen. Misschien is hij wel over het punt dat hij daar nog geloof in heeft."
Verschil in team- en individuele sport
Of mentale problemen vaker voorkomen in individuele sporten zoals tennis dan in teamsporten, is volgens Bram Bakker lastig te zeggen. Een eenduidig antwoord is er niet, stelt hij. "Om te beginnen is er in het tennis een cultuur ontstaan waarin het geen taboe meer is om te praten over de mentale belasting", legt hij uit. "Eigenlijk gebeurt dat al sinds Naomi Osaka zich daar openlijk over uitsprak. Sindsdien is het in die sport vrij normaal geworden om erover te praten. Tennissers doen dus niet heel gek als ze zich op deze manier uiten."
In teamsporten ligt dat anders, merkt Bakker op. "Guus Til van PSV vertelde een paar maanden geleden ook openhartig over zijn mentale worsteling. Maar de teneur was toen al snel: 'Zo moet je niet praten, zo doen wij dat niet.' Hij werd eigenlijk een beetje collectief tot de orde geroepen."
'Simpelweg niet de cultuur om dat te delen'
Volgens Bakker is er binnen het tennis simpelweg meer ruimte om uit te spreken wat je dwarszit. "Het cultuurverschil tussen sporten is soms lastig in te schatten", zegt hij. "Neem wielrennen, een sport die deze maand ook volop in de belangstelling staat. Zulke verhalen hoor je daar zelden, terwijl er misschien ook renners zijn die zich net zo voelen als Zverev. Maar in die sport is het simpelweg niet de cultuur om dat te delen."