Oud-topschaatser vlak voor Spelen uit ploeg gezet: 'Hij zag het niet meer in mij zitten'

Redactie Sportnieuws.nl • 05:00, 10-08-2025
Oud-topschaatser vlak voor Spelen uit ploeg gezet: 'Hij zag het niet meer in mij zitten'
i

Henk Gemser, hier in 2013, gooide een talentvolle schaatser uit zijn ploeg © Pro Shots

Redactie Sportnieuws.nl • 05:00, 10-08-2025

Jan Ykema werd de snelste man van Nederland, maar juist een jaar voor zijn grootste succes op de Spelen in Calgary in 1988 werd hij door coach Henk Gemser uit de ploeg gezet. Dit vertelt hij in de Sportnieuws.nl-podcast Schaats Inside.

Hij was de beste sprinter van Nederland en had de Olympische Spelen in Sarajevo al gereden toen de legendarische coach Henk Gemser bij de kernploeg kwam. "Die zei: je kan nog veel sneller. Dat werd wel eens vaker tegen me gezegd, maar ja, hij werd coach. En hij zei: om jou een andere techniek aan te leren geef ik je een jaar vrijaf. Daar heb ik toen ja opgezegd, al wist ik helemaal niet wat het inhield, dat het heel moeilijk is om een jaar geen wedstrijden te schaatsen.”

Uitdaging met techniek

Toch ging Ykema de uitdaging aan. "Ik ben wel heel erg met mijn techniek bezig geweest. En daar zijn we, totdat hij het niet meer met me zag zitten, in doorgegaan. Dat was een jaar voor de Olympische Spelen in Calgary. Het viel ook eigenlijk niet meer te combineren, want hij was coach van de allrounders én van de sprinters, Geert Kuiper en ik. Ook was hij toen nog docent op het CIOS en wilde hij overal bij zijn."

Die combinatie werd Gemser te veel. "Hij heeft me een jaar voor de Olympische Spelen uit de ploeg gezet en toen is Eppie Bleeker mijn coach geworden. Ik kreeg toen in één keer met iemand te maken die zelf ook geschaatst had en, met alle respect voor Henk, die toch meer een mensenmens was."

Botsing met KNSB

Ook binnen de KNSB voelde Ykema zich aanvankelijk niet gehoord. "Het shorttrack begon op te komen en hadden nog helemaal geen kampioenen, maar daar was wél een kernploeg voor en daar ging heel veel geld in om. Tegelijkertijd was er geen geld voor een sprintploeg en dat botste. Daar wees ik de KNSB op en dat vinden ze nooit leuk."

'Meisjes in de ploeg'

Toch kwam er in 1987 een sprinterskernploeg en Ykema kwam in een heel andere dynamiek terecht. "Er kwamen ook nieuwe jongens bij, Tjerk Terpstra, Bauke Jongman. Er kwamen meisjes in de ploeg. Dat was de sprinterskernploeg. Bij Gemser was er geen sprintploeg, dat was een gezamenlijke ploeg waar de sprinters er een beetje bij hingen. Dus ik kreeg in de sprinterskernploeg een hele andere rol. Ik was dan wel degene een keer aan de Olympische Spelen had meegedaan."

"De grootste conflicten heb ik wel met Henk Gemser gehad. We praten niet heel veel. En als ik dan een interview had, ik was wel een flapuit, dan zei ik gewoon wat ik vond. Ik weet nog dat Henk een keer met Hein Vergeer naar Oslo ging om daar die Oscar (De Oscar Mathisen Trofee red.) op te halen, terwijl wij een belangrijke wedstrijd in Berlijn hadden. Ja, daar vond ik wat van. En dat zei ik dan in een interview. Dat werd dan vaak ook wel de kop boven het artikel."

Terugblikkend heeft Ykema wel degelijk grote waardering voor de coach die hem drie jaar begeleidde. "We zagen elkaar in de kernploeg toen twee, drie keer in de week ergens op een ijsbaan in Nederland. Henk zei toen dat we centraal in Heerenveen moesten gaan zitten, zodat we drie keer per dag kunnen trainen. Dat was wel een hele grote stap, al was het voor mij als sprinter niet de allerbeste. Maar toen is het Nederlandse schaatsen wel een professionele kant op gegaan. Dat bleek ook wel uit resultaten. Hein Vergeer werd wereldkampioen, Leo Visser kwam eraan. Gerard Kemkers. Toen hebben we het eigenlijk niet meer uit handen gegeven. Tot nu toe dus. Dáár is het wel begonnen."

En dan, op verzachtende toon: "Als ik dan die verhalen hoor, hoe hij nu terugkijkt... Ik was zelf ook niet zo makkelijk hè, in die tijd. Dan vind ik toch hoe hij daar nu over praat, dat vind ik wel vertederend. En ja, ik denk nog met heel veel plezier terug aan die tijd."

Schaats Inside met Jan Ykema

Jan Ykema is te gast in de nieuwe aflevering van de Sportnieuws.nl podcast Schaats Inside. Het hele gesprek met de olympische medaillewinnar is terug te vinden in je favoriete podcastapp.